Tenkis Davası Nedir?

ileAv. Numan TANDOĞAN

Tenkis Davası Nedir?

Tenkis davası miras bırakan kimsenin mevcut tasarruflarıyla mirasçıların saklı pay oranlarını ihlal etmesi halinde gündeme gelmektedir. (Saklı pay ile ilgili olarak detaylı açıklama saklı pay makalesinde açıklanmıştır. Saklı Pay Nedir?)

Saklı payı ihlal edilen mirasçıların bu haklarını talep etmeleri için bu hususu def’i veya dava yolu ile ortaya koymaları gerekmektedir.

Kural olarak ölüme bağlı tasarruflar tenkis konusu olsa da miras bırakanın sağlığındayken yaptığı tasarruflar da tenkise konu olabilmektedir.
Tenkis konusu olabilecek tasarruflar şu şekildedir;

• Miras bırakanın, mirasçılık sıfatını kaybeden yasal mirasçıya miras payına mahsuben yapmış olduğu sağlar arası kazandırmalar,
• Geri verilmemek kaydıyla altsoyuna malvarlığı devri veya borçtan kurtarma yoluyla yaptığı kazandırmalar ya da alışılmışın dışında verilen çeyiz ve kuruluş sermayesi,
• Miras haklarının ölümden önce tasfiyesi maksadıyla yapılan kazandırmalar,
• Miras bırakanın serbestçe dönme hakkını saklı tutarak yaptığı bağışlamalar,
• Miras bırakanın ölümünden önceki bir yıl içinde âdet üzere verilen hediyeler dışında yapmış olduğu bağışlamalar,
• Mirasbırakanın saklı pay kurallarını etkisiz kılmak amacıyla yaptığı açık olan kazandırmalar.

Tenkis davasında saklı payın ihlal edildiğinin öğrenilmesinden itibaren 1 yıllık ve her halükarda da 10 yıllık hak düşürücü süre bulunmaktadır.

Hangi durumlarda ve ne şekilde saklı pay hesabının yapılacağı aşağıda belirtilen Yargıtay kararında açıklanmaktadır.

Yargıtay 3. HD 2017/152 E., 2017/13094 K., sayılı ilamında;

Saklı payların zedelendiğinden söz edilmesi için, kazandırma konusu tereke ile kazandırma dışı terekenin tümü ile bilinmesi gerekir. Bunun için, tereke ile ilgili bütün kayıt ve belgeler dosyaya getirilmelidir. Murisin, temlik dışı taşınmazların tapu kayıtları ve diğer belgeleri mahkemece resen tespit edilir. Miras bırakanın, saklı payı zedeleyip zedelemediği net tereke üzerinden hesaplanır. Net tereke ise, terekenin aktifinden terekenin pasifinin indirilmesi ile bulunur. Terekenin aktifi, miras bırakanın ölüm tarihinde bırakmış olduğu mal varlığı ile denkleştirme ve tenkise tabi olarak yaptığı kazandırmalardır. Terekenin aktifini, temlik edilenler ile temlik dışı bırakılanlar oluşturmaktadır. Temlik edilenler ve temlik dışı olan taşınmazların miras bırakanın ölüm tarihindeki değerine göre hesaplanır. Saklı paya el atmanın doğru olarak belirlenmesi için miras bırakana ait her türlü mal varlığı değerinin saptanması gerekir. Terekenin pasifini, Türk Medeni Kanunu 507/2 maddesinde açıklandığı gibi, miras bırakanın borçları, cenaze giderleri, terekenin mühürlenmesi ve yazım giderleri, miras bırakan ile birlikte yaşayan ve onun tarafından bakılan kimselerin üç aylık geçim giderleri terekeden indirilir. Net tereke, bu şekilde hesap edildikten sonra; davacıların, net tereke üzerinden miras payı bulunur ve daha sonra saklı payları belirlenir.

denilmektedir.

Yargıtay 3. HD 2013/3129 E., 2013/4626 K. sayılı kararında;

Tenkisin gerekip gerekmeyeceği, gerekiyorsa ne oranda ve ne miktarda gerekeceği önceden bilinemez. Bunun için, mahkemece; öncelikle tereke mal varlığı tespit edilmeli, uzman bilirkişi heyetine tenkisle ilgili ayrıntılı bir hesap yaptırılmalıdır…

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2005/2-581 E., 2005/672 K. sayılı kararında;

Mahkemece yapılacak iş, miras bırakanın taşınmazlar alınırken verdiği bedellerin (paraların) mirasın açıldığı tarihte ulaştığı değerlerinin; paranın satın alma gücündeki değişimlerin usulünce belirli kriterler dikkate alınmak suretiyle hesaplanması, gerektiğinde bu konuda uzman bilirkişi veya bilirkişi kurulundan, taraf, yargıç ve Yargıtay denetimine elverişli rapor alınması, bu yolla belirlenen değerin tenkisine hükmedilmesinden ibarettir.

Yargılama sürecinin en iyi şekilde takip edilebilmesi ve hak kaybı yaşanmaması için yasal mevzuatların güncel takibi gerekmekte olup sürecin doğru bir şekilde yönetilmesi için Avukat aracılığıyla hukuki destek alınması tavsiye edilir.